- Nieuw-Zeelandse talen en begroetingen
- Māori Cultuur in Nieuw-Zeeland
- Nieuw-Zeelands Keukentype
- Sport in Nieuw-Zeeland
- Waarom worden Nieuw-Zeelanders Kiwi's genoemd?
- Bereid uw reis naar Nieuw-Zeeland voor
Nieuw-Zeelandse talen en begroetingen
Er wordt veel Engels gesproken, wordt de Māori taal Te Reo door de Nieuw-Zeelandse overheid ook erkend als officiële taal. Dat geldt ook voor Nieuw-Zeelandse gebarentaal, die wordt gebruikt door de dovengemeenschap van het land. Andere talen die je in Nieuw-Zeeland kunt horen zijn Samoaans, Hindi, Mandarijn, Kantonees, Tongaans, Koreaans en Punjabi.
Hier zijn enkele basiszinnen voor beginners in Maori:
- Hallo – Kia ora
- Dank je wel – Tēnā koe (aan één persoon), tēnā kōrua (aan twee mensen), of tēnā koutou (aan drie of meer mensen)
- Ja – Āe
- Nee – Kāo
- Hoe gaat het met je? – Kei te pēhea koe?
- Mijn naam is… – Ko (naam hier invullen) tōku ingoa
- Hoeveel kost het? – E hia te utu ?
- Waar is de badkamer? – Kei hea te wharepaku?
- Tot later – Ka kite anō
Groeten
In de taal Te Reo Māori, kia ora is een begroeting of blijk van waardering die vele betekenissen kan hebben, zoals “hallo” of “dank je wel”. Nau mai en haere mai kunnen allebei “welkom” betekenen, en afscheid kan worden gezegd als haere rā (tegen iemand die weggaat) of hei kona rā (tegen iemand die blijft).
Een oude traditie van de Māori is de hongi, een begroeting om elkaar te verwelkomen door neuzen en voorhoofden tegen elkaar te drukken. Het wordt vaak beoefend tijdens ceremonies en bijeenkomsten op de marae, een traditionele ontmoetingsplaats voor de gemeenschap.
Bij het begroeten van gasten die een marae bezoeken, houden de Māori een formele welkomstceremonie, bekend als pōwhiri. Merk op dat het als zeer respectloos wordt beschouwd om te eten, drinken of praten met anderen tijdens de verwelkoming.
Māori Cultuur in Nieuw-Zeeland
Reizigers kunnen meer leren over de Māori door culturele en erfgoedattracties in het hele land te bezoeken. Wees respectvol en respecteer hun tradities, zoals het uittrekken van je schoenen voordat je een marae binnengaat.
De haka is een betoverende Māori-voorstelling van zang, dans en gezang, waarbij een groep in een rij gaat staan en traditionele oorlogsgezangen en actieliederen ten gehore brengt die bekend staan als waiata-ā-ringa.
In Waitangi in de Bay of Islands, Waitangi Treaty Grounds is de plek waar het Verdrag van Waitangi in 1840 werd ondertekend door 43 stamhoofden van Northland. Het oprichtingsdocument van Nieuw-Zeeland was bedoeld om een Britse kolonie te stichten en ging voorbij aan de rechten van de Māori (het Waitangi Tribunaal in 1975 moest dit helpen rechtzetten). Vandaag kun je in de attractie het bewaard gebleven terrein en de gebouwen bekijken, samen met een Māori-oorlogskano.
Een andere bezienswaardigheid is Te Pā Tū, een opnieuw gecreëerd traditioneel dorp ten zuiden van Rotorua en onder de beschutting van een eeuwenoud 200 jaar oud inheems Tawa-bos. Het dorp laat zien hoe het leven was voor de Māori gemeenschappen voor het Europese contact.
Nieuw-Zeelands Keukentype
Gekruid door de kustwateren en landbouwgronden, samen met de culinaire achtergronden van degenen die zich hier kwamen vestigen, is eten een belangrijk onderdeel van het leven in Nieuw-Zeeland. Hier zijn enkele lokale gebruiken en gerechten om te proberen.
Hāngī
De Māori gebruiken een manier van koken die hāngī heet en die je op bepaalde culturele plaatsen kunt ervaren. Traditioneel bestaat een hāngī uit een grote, langzaam gaar wordende aarden oven of kuil, gevuld met stenen en verwarmd met een groot vuur. Voedsel zoals vis en zoete aardappelen werden in vlasbladeren gewikkeld en in het vuur gaar gekookt met een aardse smaak. Vandaag de dag kan een hāngī een menu van varkensvlees, lamsvlees of pompoen bevatten, bereid met aluminiumfolie en draadmanden.
Lokale specialiteiten
Hoewel de fish and chips met Europese invloeden een veelgebruikt gerecht is, zijn de Nieuw-Zeelandse rivierkreeften, groenlipmosselen en koningszalm allemaal aanraders. Een andere specialiteit is geroosterd Nieuw-Zeelands lamsvlees, een mals stuk vlees dat ook een van de belangrijkste exportproducten van het land is.
Zoete traktaties
Na de maaltijd genieten Nieuw-Zeelanders van een traktatie die hokey pokey-vanille-ijs wordt genoemd, versierd met stukjes knapperige honingraat toffee. Mince pies zijn ook een traditie, maar nu kunnen de taartsmaken zo ongeveer alles zijn wat een bakker verzint. Deze taarten zijn zelfs zo populair dat er een wedstrijd is met de naam Bakels New Zealand Supreme Pie Awards, die taartenmakers in heel Nieuw-Zeeland en hun creaties bekroont.
Tijdens de kersttijd maakt de pavlova deel uit van feestelijke bijeenkomsten. Dit dessert op basis van meringue is versierd met slagroom en vers fruit.
Sport in Nieuw-Zeeland
Rugby is niet alleen een populaire kijksport, maar ook een bron van nationale eenheid. Het werd voor het eerst gespeeld in de geschiedenis van Nieuw-Zeeland in 1840, toen het naar het eiland werd gebracht door de Britten, en de eerste officiële wedstrijd vond plaats in mei 1870 in de stad Nelson op het Zuidereiland.
De sport zou groeien in 1884, toen het eerste Nieuw-Zeelandse rugbyteam werd gevormd voor een tournee naar Australië’s New South Wales, en opnieuw in 1892, met de oprichting van New Zealand Rugby.
De All Blacks zijn het nationale rugbyteam van Nieuw-Zeeland en het team heeft tot nu toe drie Rugby World Cups gewonnen. Voorafgaand aan hun wedstrijden staan de All Blacks bekend om de “Ka Mate” haka, die rond 1820 werd gecomponeerd door Ngati Toa Opperhoofd Te Rauparaha.
In augustus 2005 introduceerde en voerde het team een nieuwe haka genaamd “Kapa O Pango,” geschreven door Derek Lardelli, een expert in tikanga Māori van de Ngati Porou iwi. De tekst eert Nieuw-Zeeland en zijn sportieve strijders.
De voorouderlijke Māori sport kī-o-rahi lijkt op rugby, waarbij twee teams tegen elkaar spelen, maar het wordt gespeeld op een groot cirkelvormig veld met kī, een bal gemaakt van gevlochten vlas. Kī-o-rahi zou gebaseerd zijn op een Māori-legende: Het verhaal gaat dat Tiarakurapakewai, de vrouw van de krijger Rahitutakahina, werd ontvoerd door een andere stam. Toen ze haar vonden, besloten beide partijen niet met elkaar te vechten maar een spel te spelen om hun geschil te beëindigen.
Waarom worden Nieuw-Zeelanders Kiwi's genoemd?
Het is gemakkelijk om aan te nemen dat de Nieuw-Zeelandse term “kiwi” van toepassing is op de groenachtige pitvrucht, maar de term komt eigenlijk van de vluchtloze, harig gevederde vogel met dezelfde naam, endemisch in Nieuw-Zeeland.
Er wordt gezegd dat tijdens de Eerste Wereldoorlog de Nieuw-Zeelandse soldaten “kiwi’s” werden genoemd en die naam is blijven hangen – het is nu een geliefde bijnaam.